श्रीवैष्णव सम्प्रदाय मार्गदर्शन – तत्व त्रय

श्रीः श्रीमते शठकोपाय नमः  श्रीमते रामानुजाय नमः  श्रीमद् वरवरमुनये नमः  श्री वानाचल महामुनये नमः

श्रीवैष्णव सम्प्रदाय मार्गदर्शन

<< रहस्य त्रय

तत्वहरुलाई खासगरी ३ भागमा बाँडिएकाे छ । चित् , अचित् र ईश्वर ।

चित् भन्नाले नित्य विभुति (परमपद वैकुण्ठ) तथा लीला विभुति (यस संसार) मा भएका असंख्य जीवात्माहरुलाई जनाउँदछ । प्रकृतिले जीवात्मालाई जन्मजात ज्ञान प्रदान गरेकाे हुन्छ । ज्ञान वरदान स्वरुप भएकाे हुनाले अात्मा जब वास्तविक ज्ञान भएकाे जीवात्मामा अवस्थित रहन्छ त्यतिखेर अात्मा साह्रै अानन्दित रहन्छ । जीवात्माहरुलाई ३ भागमा बाँडिएकाे छ – नित्यसूरी (जाे अनन्तकाल देखि मुक्त हुनुहुन्छ र परमपद वैकुण्ठमा भगवानकाे सेवामा हुनुहुन्छ), मुक्तात्मा (जाे कुनै समयमा संसारी भुमरीमा बाँधिएका थिए तर हाल मुक्त भई परमपद वैकुण्ठमा हुनुहुन्छ) र बद्दात्मा (जाे अहिले पनि संसारी भुमरीमा बाँधिएका छन्) । बद्दात्माहरुलाई थप २ भागमा बाँडिएकाे छ । भुभुक्षु (जाे यसै संसारमा रमाउन चाहन्छन्) र मुमुक्षु (जाे माेक्ष प्राप्त गर्न चाहन्छन्) । मुमुक्षुहरुलाई थप २ भागमा बाँडिएकाे छ । कैवल्यार्थि (जाे स्वयं अनुभुति वा स्वयं अानन्द प्राप्तिकाे इच्छा राख्दछन् ) र भगवत कैंकर्यार्थि (जाे परमपद वैकुण्ठमा भगवानकाे सेवा गर्ने इच्छा राख्नुहुन्छ ) । थप जानकारीकाे लागि याे लिंकमा जानुहाेला ।  https://granthams.koyil.org/2016/07/07/thathva-thrayam-chith-who-am-i-hindi/ .

अचित तत्व भन्नाले हाम्रा इन्द्रियहरुले देख्न वा महशुश गर्न सक्ने सबै जड पदार्थ बुझिन्छ । विनाशकाे समय पश्चात अचित तत्व अव्यक्त रुपमा भएकाे मानिन्छ भने सृष्टिकाे समयमा अचित तत्व व्यक्त अवस्थामा रहेकाे मानिन्छ । दुबै नित्य विभुति र लीला विभुतिमा अचित तत्वकाे उपस्थिति रहन्छ । अचित तत्वले लाैकिक संसारमा वास्तविक ज्ञानलाई अावरण गर्दछ भने अाध्यात्मिक संसारमा अचित तत्वले ज्ञानलाई सुगम बनाउँदछ । अचित तत्वलाई थप ३ भागमा बाँडिन्छ । शुद्द सत्व (परमपद वैकुण्ठमा देखिने), मिश्र सत्व  (संसारमा देख्न सकिने राग र अज्ञानले भरिएकाे सत्व) र सत्व शुन्य (सत्वताकाे अभाव जसलाई काल भनिन्छ) । थप जानकारीकाे लागि याे लिंकमा जानुहाेला । https://granthams.koyil.org/2016/07/17/thathva-thrayam-chith-what-is-matter/.

ईश्वर अर्थात भगवान श्रीमन्नारायण सर्वाेच्च परमात्मा हुनुहुन्छ र श्रीमहालक्ष्मीसंग श्रीवैकुण्ठमा विराजमान हुनुहुन्छ । भगवानमा ६ प्रकारका परिपूर्ण गुणहरु छन्  – ज्ञान, बल, एेश्वर्य, विर्य, शक्ति र तेज । यि ६ गुणहरु थप असंख्य दिव्य गुणहरुमा परिवर्तित हुन्छन् । सबै दिव्य गुणहरु भगवानमा छन् र भगवान सबै प्रकारका दाेषबाट मुक्त हुनुहुन्छ । सबै चित र अचित तत्वहरु भगवानमा नै निहित छन् । भगवान सबै चित र अचित तत्वहरुमा हुनुहुन्छ र तिनलाई धारण पनि गर्नुहुन्छ । सबै चित र अचित तत्वहरुकाे स्वामी भगवान हुनुहुन्छ । यसमा थप जानकारीकाे लागि याे लिंकमा जानुहाेला । https://granthams.koyil.org/2016/08/05/thathva-thrayam-iswara-who-is-god-hindi/ .

तत्वहरुमा समानताः

• ईश्वर र चित दुबै चेतन हुन् ।
• दुबै चित र अचित ईश्वरका अभिन्न अंग हुन् ।
• ईश्वर र अचित दुबैसंग चितलाई अाफ्नाे चरित्र वा गुणमा परिवर्तन गर्न सक्ने क्षमता हुन्छ । उदाहरणकाे लागि जब जीवात्मा सांसारिक कृयाकलापमा धेरैनै मग्न हुन्छ उ स्वयं पनि ज्ञान बिनाकाे तत्व जस्तै हुन्छ । जबकि जब जीवात्मा भगवत विषयमा अानन्दित हुन्छ उ संसारी भुमरिबाट मुक्त हुन्छ र भगवान जस्तै अानन्दित रहन्छ ।

तत्वहरुमा भिन्नताः

• ईश्वरकाे सबैभन्दा फरक र अद्वितीय गुण भनेकाे ईश्वरकाे सर्वाेच्चता हाे । ईश्वर सबैका स्वामी हुन् र सर्वज्ञ, सर्वव्यापी, सर्वशक्तिमान छन् ।
• चितकाे गुण भनेकाे ईश्वर प्रति कैंकर्यकाे विषय ज्ञान हाे ।
• अचितकाे गुण भनेकाे अज्ञानता हाे । अचित अरुकाे अानन्दकाे लागि हुन्छ ।

पिल्लै लाेकाचार्य स्वामीजी महाराजद्वारा रचित तत्व त्रय रहस्य ग्रन्थकाे बारेमा जान्नकाे लागि याे लिंकमा जानुहाेला । https://granthams.koyil.org/2013/10/aippasi-anubhavam-pillai-lokacharyar-tattva-trayam/ .

आल्वार तिरुवडिगले शरणम् ।

एम्पेरुमानार तिरुवडिगले शरणम् ।
जीयर तिरुवडिगले शरणम् ।
श्री वानमामलै रामानुज जीयर तिरुवडिगले शरणम् ।।

अडियन् प्रमोद रामानुज दास (नेपाल)

श्रोत – https://granthams.koyil.org/2015/12/thathva-thrayam-in-short/

archived in https://granthams.koyil.org/

प्रमेय (लक्ष्य) – https://koyil.org
प्रमाण (शास्त्र) – https://granthams.koyil.org
प्रमाता (आचार्य) –  https://acharyas.koyil.org
श्रीवैष्णव बालबालिकाहरुको लागि – https://pillai.koyil.org